KH i Ca
„Mam KH na poziomie 5,5 – dlaczego?”, „Czy już lać Ballinga?”, „Ile mam lać?”, „Czy wystarczą podmiany?” Takie pytania pojawiają się regularnie na wszystkich forach dyskusyjnych dotyczących akwarystyki morskiej. Jest to jednocześnie pierwsze spotkanie młodego akwarysty z chemią jego zbiornika.
Weźmy więc za przykład świeży zbiornik założony przez Sebę. Nasz bohater bardzo lubi rybki (zwłaszcza te w paski), miał nawet przez jakiś czas bojownika w kuli. Pod wpływem znajomych postanowił założyć akwarium morskie. Niestety Seba regularnie wagarował w szkole i o chemii czy biologii wie tyle co średniowieczny rycerz o lotach kosmicznych. W kuli zmieniał bojownikowi co jakiś czas wodę i wystarczało. Teraz dowiedział się że musi badać wodę i że wszyscy stosują Ballinga. Zaczął się więc zastanawiać czy już ma tego Ballinga lać. Dlaczego nie wystarczają co tygodniowe podmiany wody?
Wyjaśnijmy to Sebie…
W akwarium morskim jest wiele zwierząt które z wody morskiej pobierają składniki potrzebne do budowy szkieletu. Są to koralowce twarde, małże, ślimaki oraz glony wapienne. Składniki które im są potrzebne to przede wszystkim wapń (Ca) i węglan (którego poziom oznacza się przy pomocy testu na „KH”). Seba zaczął mierzyć oba te parametry i po pewnym czasie zauważył że zaczęły gwałtownie spadać. Zmiana poziomu KH wyglądała następująco:
Co się stało? Po paru tygodniach ilość glonów wapiennych i innych zwierzaków spowodowała gwałtowną konsumpcję „KH” i wapnia. Gdy „KH” spadło do ok 5,5 poziom się ustabilizował. Oznacza to że w wodzie jest za mało składników i organizmy przestały rosnąć. Warunki były już na tyle złe że część glonów zbielała, koralowce straciły tkankę a ślimaki padły. Dodatkowo zaczęły się silne wahania ph co doprowadziło do kolejnych problemów. Seba zaczął szukać odpowiedzi na forach. Zaczął też myśleć (!!!) dlaczego nie wystarczyły podmiany wody?
Szukając razem z nim odpowiedzi zobaczmy co się dzieje w poziomem wapnia. W wodzie morskiej jest ok 416 ppm Ca. W akwarium dzienna konsumpcja Ca wynosi od ok 1ppm (dla akwarium Fish Only), przez 3-5 ppm w akwarium z małą ilością korali twardych do nawet 30 i więcej ppm dla akwariów pełnych SPSów.
Mimo że Seba regularnie wymieniał wodę spadek był zbyt szybki aby podmiany wystarczyły.
Przy poborze Ca na poziomie 3ppm po tygodniu z 420 ppm w akwarium będzie ok 400. Seba podmieniając 10% wody podniesie poziom Ca z 400 do….402 ppm. Zmiana praktycznie niezauważalna. Przy 10% podmianach spadek Ca wyglądałby następująco:
Jest to wykres czysto teoretyczny bo po spadek zatrzymałby się przy poziomie ok 380 ppm. Tak samo jak życie w akwarium . Gdyby Seba wymieniał co tydzień nie 10 a 25% wody, zmiana poziomu Ca byłaby szybsza:
Dopiero 25% codzienne podmiany pozwoliłyby na ustabilizowanie poziomu Ca:
Seba może na chemii się nie znał ale na pieniądzach jak najbardziej. Zrozumiał że tak duże podmiany są zupełnie nieopłacalne. Dlatego postanowił przejść na metodę Ballinga jako znacznie tańszą i łatwą w prowadzeniu. A tym jak ją stosować możecie razem z Sebą poczytać w artykule o Ballingu.
NO3 i PO4
Seba bardzo dbał o rybki i karmił je lepiej niż babcia ukochanego wnuka. Stąd wysoki poziom NO3 w akwarium i wysyp glonów. Czy Sebkowi uda się podmianami obniżyć poziom NO3? Skutek będzie niestety podobny do próby utrzymania Ca i Kh. Ciągła podaż azotanów będzie większa niż ilość odbieranego w podmianach NO3. Aby obniżyć poziom NO3, Sebek musi się ograniczyć z karmieniem i wprowadzić skuteczną filtrację biologiczną.
Zanieczyszczenia
Kiedy podmiany mają sens? Sebek nie dawał za wygraną. Głównym powodem jest chęć pozbycia się zanieczyszczeń nie usuwanych przez procesy biologiczne np. metalów ciężkich. Sebkowi przy zakładaniu akwarium wpadł do akwarium kawałek metalu. Zanim go wyjął, w wodzie znacznie podskoczył poziom cyny. Jedyny skuteczny sposób na jej usunięcie jest podmiana wody na czystą. Sebek podmieniał 10% tygodniowo dzięki czemu poziom cyny spadł:
Gdyby robił podmiany 20% poziom ustabilizowałby się znacznie szybciej:
Jeśli mamy problem z zanieczyszczeniami metalami ciężkimi, podmiany są konieczne. Podmianami możemy też uzupełniać w pewnym zakresie poziomy mikroelementów ale przy większym popycie i tak trzeba przejść na suplementację. Pamiętajmy że są systemy prowadzenia akwarium (np. Tritona) gdzie nie przewiduje się w ogóle podmian. Wszystkie ubytki mikro i makroelementów uzupełnia się przy pomocy suplementów.
Podsumowanie
Czy to znaczy że należy zupełnie zrezygnować z podmian? Myślę że nie. Mimo swoich ograniczeń pomagają zachować poziomy pierwiastków na odpowiednich poziomach, chronią przed kumulacją metali ciężkich, „odświeżają” wodę. Na pytanie ile i jak często wymieniać wodę trudno jest odpowiedzieć. Radzę jednak stosować się do następujących reguł:
– Podmiany należy to robić regularnie. Jeśli wymieniamy wodę raz na tydzień trzymajmy się tego, jeśli raz na dwa tygodnie – niech będą to dwa tygodnie.Za każdym razem wymieniajmy też tyle samo wody.
– Im częściej tym lepiej. Lepiej wymienić 10% co tydzień niż 20% co dwa tygodnie. Ideałem będzie podmiana ciągła.
– Ilość podmienianej jednorazowo wody dobierzmy tak aby było nam wygodnie – zwykle wodę przygotowujemy w wiaderku lub beczce. Ich objętość określi ilość dostępnej wody.
– Ile wymienić w ciągu tygodnia? Przyjęło się 10-15% za pewien standard. Tak jak pisałem powyżej są metody w których nie wymienia się wody w ogóle. Spotkałem się też z przypadkiem kiedy wymieniano 30% wody codziennie (czyli przeszło 90% tygodniowo). Oba przypadki są ekstremalne. Zalecam dobór ilość wody na podstawie obserwacji akwarium (ew. wyników pomiarów). 10-15% jest dobrym punktem startowym. Ja wymieniam 2% dziennie (czyli 13% tygodniowo).